ششم و متوسطه اول
|
||
آگاهی انسانی، آگاهی اجتماعی |
تصاویر جدید ناسا از دریاچه آرال نشان میدهد که توسعه بیرویه کشاورزی باعث نابودی ۹۰ درصد مساحت این دریاچه شده است.
در تصویر هوایی جدید رصدخانه ی زمین ناسا، که توسط یک فضانورد در ایستگاه فضایی بینالمللی هنگام گردش بر فراز قزاقستان گرفته شده، شرایط رو به زوال دریاچه ی آرال را نشان میدهد.
دریاچه ی آرال که توسط رودخانه های آمودریا و سیردریا یا همان رودهای جیحون و سیحون تغذیه میشد چهارمین دریاچه ی بزرگ جهان از نظر مساحت بود اما روند خشکی آن که از سال 1960 شروع شده است، اکنون به مرحلهای رسیده که تنها حدود 10 درصد این دریاچه باقی مانده است!
بر اساس تصویری که ناسا منتشر کرده، منطقه جنوب شرقی دریاچه آرال دستخوش بیابانزایی شدیدی شده که باعث پیدایش صحرای آرال قوم(آرالکوم) به عنوان یکی از جدیدترین بیابانهای جهان با مساحت 62000 کیلومتر مربع شده است. این صحرای تازه به دنیا آمده اکنون تبدیل به یکی از کانونهای اصلی توفانهای مکرر شن و گرد و غبار در منطقه شده که کشورهای قزاقزستان، ازبکستان و حتی افغانستان را تحت تأثیر قرار داده است.
دریاچه ی آرال زمانی به دلیل صنعت ماهیگیری که سنگ بنای اقتصاد محلی به ویژه در قزاقستان و ازبکستان بود، شناخته میشد، به طوری که در دهه 1950، دریاچه آرال با صید سالانه حدود 40،000 تا 50،000 تن ماهی، بازار ماهیگیری پر رونقی داشت و گونههای مختلفی از ماهیها از جمله کپور در آبهای آن رشد میکردند.
با این حال، این صنعت در دهه 1960 و زمانی که دولت شوروی سابق پروژههای آبیاری عظیم مزارع پنبه را آغاز کرد و مسیر دو رودخانه ی سیحون و جیحون را به سمت این مزارع منحرف کرد، شروعی بر پایان آرال و صنعت ماهیگیری این دریاچه رقم خورد.
از این نظر میتوان سرنوشت آرال و ارومیه را یکی دانست چرا که سطح زیرکشت دریاچه ارومیه در سالهای اخیر افزایش 270 هزار هکتاری را به خود دیده است و برای تأمین آب مورد نیاز کشاورزی، طی دو دهه گذشته بیش از یکصد سد و سازه کنترلی روی رودخانههای تنظیمی که به دریاچه ارومیه ختم میشدند، احداث شده و همزمان سطح زیرکشت بیش از 120 درصد توسعه پیدا کرد و صنایع آببر در حوضه آبریز مستقر شد که همه اینها حقابه دریاچه را بلعیدند و باعث شدند به این بحران فعلی و خشکی شدید دریاچه ارومیه برسیم. بیدار شویم پیش از این که خیلی دیر شود! انگشتری های بی نگین را دریابیم!
گمان می کنیم که عقل به خرج می دهیم؛ ولی خود به دست
خویشتن آتش به «خانه» ی خود می زنیم!
انسان نماها نه جای راز و نیاز برای انسان ها گذاشته اند،
نه جای آواز و پرواز برای پرندگان؛ مگر حرص و آز می گذارد؟!
کدام یک از راه های پیشگیری از نابودی محیط زیست نیست؟
بازیافت مواد استفاده از سوخت های فسیلی
تخلیه ی بهداشتی فاضلاب جلوگیری از تخریب جنگل ها
1050 درخت بلوط کهنسال در دنا برای تعریض یک جاده ی کوهستانی
قطع شد. 3367 بلوط دیگر به زودی قطع می شوند!
پایگاه خبری دیده بان محیط زیست ایران (IEW) خبر داده است:
در جریان عملیات پاک تراشی در حدود 17 کیلومتر از محور یاسوج ــ
سیسخت که در حوزه ی شهرستان بویراحمد واقع شده است بر
اساس آمارهای رسمی 1050 درخت تنومند و کهنسال بلوط قطع شده
است. بررسیهای کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی بیانگر آن
است که در ادامه ی عملیات عمرانی در 18 کیلومتر باقی مانده که
بخشی از آن به شکل تونل احداث خواهد شد، حداقل 3367 درخت
بلوط دیگر قطع خواهد شد!
آتشسوزی منطقه ی حفاظتشده ی «بـوزین و مـرخیل»
پاوه در استان کرمانشاه که از پنجشنبه پنـجم تیر آغاز شده
بود همچنـان ادامـه دارد.
نمایی از منطقه ی بوزین و مرخیل
یگـان حفاظت محیـط زیسـت استـان کـرمـانشـاه بـا توجه به
کوهستانی و صعب العبور بودن منطقه،برای مهار آتش،تقاضای
بالگرد کرده ولی به آنها گفته شده: به دلیل شیـب زیاد منطقه
امکان استفاده از بالگرد وجود ندارد!
صحبت از پژمردن یک برگ نیست!
علت آتشسوزی هنوز روشن نیست و وسعت مساحتی
که در آتش سوخته نیز هنوز بـرآورد نشده است. منطقه ی
حفـاظـت شـده «بـوزیـن و مــرخیـل» حدود 24 هـزار هکتـار
وسعـت دارد و عـلاوه بر دارا بـودن پـوشش گیــاهـی غنـی،
زیستگاه برخی گونههای جانـوری، از جمله گـوزن شـوکـا و
پلنگ است.
شوکای اوراسیایی
پوشش گیاهی منطقه ی حفاظتشده ی بوزیـن و مـرخیل
شامل بلوط ایرانی، بنه، زیتون، مورد، ارغوان، گلابی وحشی،
کیکم، زالزالک، زبان گنجشک، آلوچه، ختمی، سیاه تلـو، لاله
واژگون و انواع گندمیان است.
از پوشش جانوری این منطقه، بز و پازن، شوکا، قوچ و میش،
گـراز، پلنـگ، سیـاه گوش، سنـجاب ایرانـی، گربـه ی وحشی،
شغال، گرگ، روباه، تیهـو، کبک، عقاب، مـار پلنگی، یلـه مار و
گنجشک سانان را می توان نام برد.
در حفظ و نگهداری عرصه های جنگلی وطن عزیزمان بکوشیم؛
مباد که آنها را از دست بدهیم!
با توجه به نقش هر یک از جانداران در طبیعت ، از بین رفتن نسل
کدام جاندار ، آسیب کم تری به محیط زیست وارد می کند؟
باکتری ها قارچ ها جلبک ها روباه ها
برای پرندگان در روزهای پاییزی و زمستانی دانه بریزید. آنها به
محیط زندگی ما صفایی دیگر می بخشنـد و همه ی ایام سال با
پروازشان، روحمان را جلا می دهنـد؛ قـدرشان را بدانیم!
گرمایش جهانی که عمدتا" به خاطر سوختهای فسیلی ایجاد
شده است، باعـث ذوب یـخ های قـطبـی و بالا آمـدن آب دریاها
می شود و نهایتـا" ما را در خود غرق می کند.
درنای امید صبح دوشنبه 29 مهرماه وارد تالاب فریدونکنار شد.
درنای امید آخرین بازمانده ی دسته ی غربی درناهای سیبری
است که هـر سـالــه بـرای زمستــان گـذرانی فـاصلـه ی 5,000
کیلومتری بین غرب سیبری تا ایران را می پیمودند و به سـواحل
جنـوبی دریای مازندران می آمدند.
امیدواریم که میزبان شایسته ای برای درنای امید باشیم!
*****
برای مطالعه ی داستان درناهای سیبری و مهاجرت آنها
در همین صفحه (اینجا) را کلیک کنید.
تعداد 60 بَهله انواع پرندگان شکاری مثل عقاب، دَلیجه،
شاهین، قوش و ... پس از تیمار و مراقبت توسط سازمان
مـحیـط زیـسـت استـان همـدان در ارتفـاعـات ایـن استـان
رها سازی شدند.
شکارچیان و قاچاقچیان همواره در پی شکار این تیزبالان
آسمان ایران هستند تا آنها را از کشور خارج کرده، به فروش
برسانند. در صورتی که در منطقه ی خود اطلاعات و اخباری
از این افراد دارید، به سازمان محیط زیست و یا نیروی انتظامی
اطـلاع دهـیـد. ضمنـا"به هیچ وجه با خود این افـراد به قـصـد
بازداشتن آنها از شکار و ... صحبت نکنید زیرا بسیار خطرناک
هستند و ممکن است خدای ناکرده به جانتان آسیب بزنند!
گیاه شناور آزولا بر روی رودخانه ها و تالاب های شمال ایران
بحران ساز شده است. آزولا یک سرخس شناور است که در
کمتر از یک هفته، مقدارش دو برابر می شود و با پوشاندن
سطح آب مانع رسیدن اکسیژن و نور به آبزیان شده و آنها را
می کشد.
این گیاه در ایران نبود و برای اولین بار در سال 1360 برای
تقویت مزارع برنج از فیلیپین به ایران وارد شد، زیرا آزولا در
همزیستی با جلبکی به نام آنابینا، قابلیت جذب نیتروژن هوا را
به دست می آورد و متقابلا" غذای آن جلبک را تأمین می کند.
اما با بی توجهی، به تالابها و رودخانه ها راه یافت و بحران آفرین
شد.
علاوه بر رودخانه ها، تالاب انزلی نیز از این مسئله بری نمانده
است و به یک زمین فوتبال، مانند شده است. دیده نشدن آب
تالاب حتی در زندگی پرندگان مهاجر اختلال ایجاد کرده است.
البته آزولا به دلیل سرعت رشدش و بالا بودن درصد پروتئینش
برای دامها، خوراکی مفید و باصرفه است و می توان با جمع
کردن آن از روی سطح آبها، هم علوفه ی ارزشمندی برای گاو
و گوسفند فراهم کرد و هم جلوی ضرر و زیان آن را برای آبزیان
گرفت.
نقشه ی آتش سوزی ها در جنگل ها و مراتع جهان در این روزها
آتش سوزی در جنگل های ارسباران در آذربایجان شرقی از روز 30
امرداد شروع شده و از قرار اطلاع هنوز به طور کامل مهار نشده
است. حمید قاسمی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان
شرقی می گوید: اراضی خسارت دیده ی منطقه ارسباران در این
آتش سوزی بیش از 600 هکتار است.
جنگل های ارسباران بیش از %13 پوشش گیاهی کل کشور ما را
تشکیل می دهد و به دلیل وجود گونه های مختلف گیاهی و جانوری،
نام «نگین تنوع زیستی ایران» را بر خود دارد.
در همسایگی ما، ترکیه هم چند روزی است با آتشسوزی در
جنگل های استان ازمیر در غرب این کشور دست و پنجه نرم می کند.
آتش سوزی جنگل های آمازون این روزها بخشی از خبرهای داغ
رسانه ها را به خود اختصاص داده است. داغ تر از این خبرها متأسفانه
شعله های آتش است که درخت ها را همچون ساقه های علف بر
زمین می اندازد. از ابتدای سال جاری میلادی (11 دیماه) تاکنون
76,000 مورد آتش سوزی فقط در بخش برزیلی جنگل های آمازون
گزارش شده است که نسبت به زمان مشابه در سال گذشته %84
افزایش یافته است.
60% جنگل های آمازون در کشور برزیل واقع شده است و بقیه ی
آن در کشورهای بولیوی، کلمبیا، اکوادرو، گویان، پرو، سورینام و ونزوئلا،
دامن گسترده که شوربختانه آنها نیز جای جای در شعله های آتش
می سوزند.
جنگل بارانی آمازون وسیع ترین جنگل های بارانی جهان است که
تنها 3 میلیون و سیصد هزار کیلومترمربع آن در برزیل قرار دارد. بیش از
4 هزار گونه درخت در این جنگل وجود دارد و 500 نوع پرنده بر روی
شاخ و برگ آنها نغمه خوانی می کنند و از دانه ها و میوه های آنها
روزی می خورند. علاوه بر پرندگان، میمون های کوچک و بزرک، مارهای
بوآ، حیوانات شکارچی و مورچه ها و جانوران جورا جور در این جنگل
زندگی می کنند.
هر ساله با طغیان رود آمازون، ناحیه ی وسیعی از جنگل به زیر آب
می رود و عظیم ترین حوضچه های آب را تشکیل می دهد که مأمن
هزاران قطعه ماهی آب های شیرین می شود.
جنگل های بارانی علاوه بر ناحیه ی آمریکای مرکزی و جنوبی، در
امتداد خط استوا در آفریقا و مجمع الجزایر اندونزی و اطراف آن نیز
پهنه ی گسترده ای را تشکیل داده است.
اما فقط آمازون نیست که این روزها در آتش می سوزد. در تصاویر
ماهواره ای منتشر شده از سوی ناسا، آتش سوزی ها در مناطق
جنگلی و مراتع کره ی زمین در روزهای اخیر به صورت نقاط قرمز رنگ
مشخص شده است. همان طور که دیده می شود بخش های وسیعی
از مرکز و شرق آفریقا و نیز شمال غرب ایران (جنگل ارسباران) نیز در
بیداد شعله ها، بی صدا فریاد می زنند!
کارخانه آب شیرین کن اشکلون در ساحل شرقی مدیترانه در اسراییل
اسراییل نیمی از آب شیرین خود را که حدود 2 میلیارد مترمکعب
در سال است، از رود اردن تأمین می کند و برای تأمین 1 میلیارد
مترمکعب دیگر به ساخت و توسعه ی کارخانه های آب شیرین کن
و تصفیه ی فاضلاب و استفاده ی دوباره ی آن روی آورده است.
قبلا" برای مصرف آب در استخرهای خانگی، شستن خودرو با
شلنگ آب و حتی نشت آب از لوله کشی منازل، جرایم سنگینی وضع
شده بود و فقط افرادی که ثروتمند بودند و توان پرداخت عوارض آبیاری
فضای سبز را داشتند می توانستند در منزل خود «باغچه» داشته
باشند.
اما امروزه 5 کارخانه ی آب شیرین در اسراییل بیش از 700 میلیون
مترمکعب در سال آب دریا را تبدیل به آب شیرین می کنند. همچنین
با بازیافت فاضلاب، آب به دست آمده را در کشاورزی و آبیاری فضای
سبز شهری و در صنایع خود استفاده می کنند.
استفاده از روش های صرفه جویانه و مقتصدانه در کشاورزی مثل
آبیاری قطره ای در باغداری و زراعت، انتخاب گونه های مقاوم و
اصلاح ژنتیکی گیاهان برای سازگاری با کم آبی از روشهای دیگر
مقابله ی اسراییل با بحران کمبود آب شیرین است.
اگزوز ماشین ها سه وظیفه داشت: یکی خارج کردن گازهای
خروجی از موتور ماشین که از سوختن بنزین یا گازوییل ایجاد شده،
یکی جلوگیری از انتقال حرارت این گازها به بدنه و اتاق خودرو، و
سومی گرفتن صدای خروج این گازها.
حدود پنجاه سال پیش که وسیله ای به نام کاتالیست یا مُبدّل
ساخته شد و روی اگزوز خودروها سوار شد، وظیفه ی چهارمی
هم به اگزوز اضافه شد و آن تبدیل گازهای پرخطر خروجی از موتور
به گازهای بی خطر بود.
اما کاتالیست چیست و چگونه این کار را می کند؟
کاتالیست، شبکه ای است فلزی یا سرامیکی که روی آن را با
فلزات پلاتین، پالادیوم و رودیوم پوشش داده اند. وقتی که گازهای
ناشی از سوخت خودرو با این فلزات تماس می گیرند، تبدیل به
بخار آب، نیتروژن و دی اکسید کربن می شوند.
بعدا" یک حسگر اکسیژن به کاتالیست اضافه شد که نسبت
مناسب سوخت و هوا را در موتور ماشین تأمین می کند و به
این ترتیب سوخت بهتر و کاملتر می سوزد، بنابر این هم سوخت
کمتری مصرف می شود و هم با سوختن کامل آن، آلودگی کمتری
ایجاد می شود.
شما پدر و مادر گرامی اگر از خودروی شخصی استفاده می کنید
برای حفظ سلامت اعضای جامعه مخصوصا" کودکان و کهنسالان از
سلامت کاتالیست خودروی خود اطمینان حاصل کنید.
آتش سوزی جنگل ها و مراتـع در مـاه های گرم، هر سالـه
ده ها هکتـار از اراضی جنگلی و مراتـع کشور ما را طعمـه ی
خود می کند. در روزهای گذشته نیز بخش های گستـرده ای
از مراتع و جنگل های بخش چَوار در استان ایلام گرفتار حریق
شده است.منطقه ی چوار در 15 کیلومتری شمال غرب شهر
ایلام در مسیر راه اصلی ایـلام به کرمـانشاه واقع شده است.
خبر رسیده که بخش هایی از مراتـع و مناطـق کوهستانـی
اطـراف کازرون نیز چنـد روز است که در آتش مـی سـوزد و بـا
وجود مهـار آتش سـوزی، به علـت وزش باد، دوباره شعلـه ها
جان گرفته و آتش تا منطقه ی «کوهمره سرخی» در نزدیکی
شیراز پیشروی کرده است!
در منطقه ی «سردشت» در آذربایـجان غربـی هم هکتارها
جنگل همچنان در آتش می سوزد.شهرستان مرزی سردشت
با 90 هزار هکتـار جنگل، بزرگ ترین عرصـه ی جنگلـی استان
آذربایجان غربی به حساب می آید.
دکتـر ناصـر آق، عضـو هیئـت علمـی دانشگـاه ارومیـه و بنیـانگـذار
"پژوهشکده آرتمیا و آبزیان" می گوید: به دنبال بارش های شدید بهاره،
رهاسازی آب از پشت سدها، سرریزهایی که از طرف رودخانهها و
آبهای زیرسطحی انجام گرفته مقدار آبی که وارد دریاچه ارومیه شده
فزونی چشمگیری پیدا کرده است و طراز آبی دریاچه ی ارومیه بیش از
یک متر افزایش پیدا کرده و در وسعت 3200 کیلومتر مربع بخش های
زیادی از نمکهای بستر در آب حل شده و عمق آب را باز هم افزایش
داده اند.
اما به علت پر حجم بودن آب ورودی، کاهش شوری آب حداقل در
لایحههای سطحی رخ داده باعث شده در چند ماه گذشته، آرتمیا
در دریاچه ی ارومیه کاملا" شکوفا بشود و به صورت حیرت آوری جمعیت
آن در کل دریاچه ارومیه افزایش پیدا کند.
آرتمیا جاندار سخت پوستی است که دریاچه ارومیه یکی از بزرگترین
زیستگاه های آن در جهان می باشد. قبل از بحران خشکسالی در
دریاچه ی ارومیه میزان تولید این جاندار سخت پوست در سطح بسیار
بالایی بود. تخم آرتمیا میتواند سالیان درازی در میان نمکها باقی
بماند و هر وقت که آب به آن سرازیر شود تخمگشایی و شکوفایی این
جاندار دوباره ممکن می شود.
یکی از مشکلاتی که در کم آبی دریاچه و در نتیجه شوری زیاد آن
دخالت داشت، پر شدن بستر رودخانه ها بود که با لایروبی آنها برطرف
شده است. انتقال آب زرینه رود به سیمینه رود هم با احداث کانال 19
کیلومتری به بهبود وضعیت دریاچه کمک کرده است. این کانال آب
زرینهرود را که در بخش جنوب دریاچه به طور وسیعی پخش و تبخیر
میشد به سیمینه رود انتقال میدهد.
تغییرات مثبتی که در دریاچه ی ارومیه اتقاق افتاده در صورتی پایدار
خواهد ماند که سال های آبی آینده پر برکت باشد. امیدواریم که چنین
باشد و برکت و رحمت خداوند مثل همیشه شامل حال کشور ما و
مردم ما باشد! انشاءا...
بالا رفتن دمای هوا در نیمکره ی شمالی
دانشمندان چند سالی است که متوجه شده اند، دما
در طول سال در نیمکره ی شمالی زمیـن بیش تر از قبل
شده است. در کشـورهای واقـع در عـرض 30 درجه مثل
ایران، این افزایش دما با مصرف بیشتر آب، تبخیر بیش تر
آبهـای سطـحی و خشک شدن بـرگ هـا، وزش بادهـای
گرم و آتش گرفتن جنگل ها همراه شده است.
![]() |