|
ششم و متوسطه اول
|
||
|
آگاهی انسانی، آگاهی اجتماعی |
نساجی و گلدوزی
پيشتر، شرحی در وصف قالی ايران ياد شد. منسوجات ايران هم در
بافت و گلدوزی و رنگرزی و كيفيت های گوناگون فنی و ذوقی، روزگاری
به اوج خود رسيد. اين آثار هنری بر بافته های چين در دوره‌های توء و
سوء و پس از آن اثر نهاد. (To يا So / To - shin يا Sang ، دو دوره از
تاريخ چين، در حكومت خاندان هایی به همين نام ها در سده های
چهارم و پنجم ميلادی).
منسوج محكم اگر چند صد سال هم بر آن گذشته و غبار و ته رنگی
همچون خاكستر بر آن پديد آمده و رنگ های گوناگون در آن به توازن و
هماهنگی رسيده باشد، همچون سبزه زاری پوشيده از گل های پاييزی
دل انگيز است. اما امروزه ديگر جامه ی سوزن دوزی شده نمی پوشند،
و فن سوزن دوزی هم كم‌كم رو به انحطاط رفته است.
در قديم خانم های خانه كه از اندرون بيرون نمی رفتند با به كار بردن
و ابداع فن های بسيار به گلدوزی سرگرم می شدند. نيز، از كار سخت
و هنرمندانه ی خانم ها که فن آن در روزگار ما تقريبا" از ميان رفته،
گلدوزی ای است با نخ ابريشم سفيد روی جانماز يا تن پوشی كه بيرون
خانه در بر می كردند.
امروزه نمونه هایی از آن مانده، كه به گلدوزی و سوزن دوزی كرمانی و
كشميری معروف است. اين فن را بيشتر روی ماهوت از پشم و ابريشم
كار می كنند، و ازين ساخته شال و سفره يا پرده می سازند.
نقش اين شال و سوزن دوزی ها مانند نگاره ی "برگ ريزان" در اصطلاح
راهبان بودایی يا همان ترنج در سنّت هنری ايران است كه نمونه‌ای
است از سرو، كه نشان "جاودانگی" است. زمينه ی اين بافته ها سرخ
يا سفيد است، با طرح هایی به رنگ های ملايم و نقش و نگار دوخته
شده بر حاشيه آن. بر روی هم، نقش و نمای اين كارها اثر چشم‌انداز
دشت بهاری پرگلی را دارد كه دسته‌ای منظم از پرندگان، بالای آن در
پروازند.
ساخت هنری اين منسوج و پارچه های گلدوزی و سوزن دوزی شده،
رفته رفته كمتر می شود، به ويژه كه تازگی ها مواد صنعتی در تركيب
رنگ ها به كار می برند، كه در برابر آفتاب يا الكل ناپايدار است.
روزگاری بود كه گلدوزی و سوزن دوزی نفيس ايران كه نخ طلا و نقره
در آن كار شده بود بر آثار اروپای قرون وسطی برتری داشت. امروزه كار
گلدوزی كه روح و رايحه ی هنری آن غنی باشد بسی كمياب شده،
چندان كه در گنجينه ی سلطنتی (ايران) هم جز اندكی ازين نمونه ها
نمانده است.
در اين ساخته ها نقش های زيبا و ظریف هنری، بيشتر بر زمينه ی
مخمل سرخ يا سياه، آفريده يا روی منسوج ابريشم آبی يا ارغوانی با
طلا و نقره عباراتی از قرآن مجيد يا قطعه شعری فارسی يا طرح گل و
بوته نشانده‌اند.
در خانواده های معروف و قديمی ايران نمونه هایی از آثار اصيل و
ديرسال اين هنر هنوز مانده، كه همانندش نزد عتيقه فروشان هم كمتر
ديده شده است.
برچسب‌ها: صنعت نساجی ایران, گلدوزی, سوزن دوزی, آکی یو کازاما
کاین سر پر هوس شود خاک در سـرای تـو
|